تحقیق جغرافیا دوم دبیرستان

سید محمد حسین هاشمی

تحقیق جغرافیا دوم دبیرستان

سید محمد حسین هاشمی

موضوع تحقیق :(( صنایع دستی استان همدان))

موضوع تحقیق :(( صنایع دستی استان همدان))

 


برای مشاهده به ادامه مطلب بروید


استان همدان از مناطقی است که فرآورده های دستی آن از شهرتی بسزا در سطح کشور برخوردار است و حتی برخی از صنایع دستی آن مانند صنعت سفالگری اهمیت صادراتی و جهانی دارد. این نوع صنایع دستی، علاوه برجنبه مصرفی، از ویژگیهای هنری برخوردارند که به صورت طرح ها، نقوش و رنگهای گوناگون متجلی می شوند . برجسته ترین صنعت دستی استان ، سفالگری و سرامیک سازی است که مرکز عمده آن " لالجین " در 25 کیلومتری شهر همدان است . پیشینه سفال سازی در لالجین نزدیک به 700 سال برآورد شده است . اهم صنایع دستی استان عبارتند از : صنعت سفالگری و سفال‌سازی ، گلیم‌بافی ، قالی‌بافی و دوخت لباس که عمدتاً در میان عشایر مرسوم است

صنایع دستی چوبی : تولید انواع صنایع دستی با استفاده از چوب ازدیرباز در استان همدان بویژه مناطق شهری از جمله همدان ، ملایر ، تویسرکان و سرکان رواج داشته است . صنایع دستی چوبی شامل خراطی، نازک کاری ، منبت کاری و معرق کاری است که در این استان خراطی و بویژه منبت کاری بیشتر رواج دارد. گفتنی است که طی سالهای اخیر منبت کاری در تویسرکان و جوکار ملایر رونق بسیار چشمگیری یافته است.

 


پوستین دوزی : در گذشته پوستین دوزی از مهمترین مشاغلی بوده که در شهر و روستا وجود داشته است و پوستین دوزان پوست گوسفند و بره را پس از پاکیزه ساختن آن و بدون تراشیدن پشم آن با استفاده از مواد اولیه ساده ایی همانند آرد جو ، زاج و مازوج بصورت پوستین و یا زیرانداز در می آورده اند ، هم اکنون هم در بعضی از روستاهای استان عده معدودی از روستاییان مبادرت به این امر می کنند . اما به علت گرانی بیش از حد پوست هر روز تعداد این افراد کاسته می شوند .

 

 

گلیم بافی : گلیم بافی در گذشته در اکثر روستاهای همدان از رونق خاصی برخوردار بوده که هم اکنون نیز برخی از نمونه های آن در منازل ساکنین در حال مصرف است . ولی با ورود محصولات ماشینی و خارجی و نیز گرایش بیشتر مردم به زندگی شهر نشینی اندک اندک دستگاههای گلیم بافی و جاجیم بافی جمع آوری شد و حتی برخی بافندگان گلیم ، خود مصرف کننده محصولات ماشینی شده اند .

 


گیوه بافی : کم بودن راههای ارتباطی ماشین رو ، نوع معیشت مبتنی بر دامداری و کشاورزی و ضرورت تحرک فراوان در فصول سه گانه بهار و تابستان و پاییز کفشی را طلب می کند که سبک ، راحت و مقاوم و خنک و در عین حال ارزان باشد . با خصوصیاتی که در بالا ذکر شد تنها پای پوشی که می تواند جوابگوی خواسته های روستاییان باشد گیوه است . گیوه نوعی کفش است که رویه آن را معمولاً از نخ پنبه ای تابیده و زیره آنرا از چرم یا آجیده انتخاب می کنند . تمام محاسن گیوه در زیره و رویه خنک آن خلاصه می شود ، بنابراین اگر چنانچه گیوه ای با رویه یا زیره پلاستیک تهیه شود اصالتش را از دست داده و همانند کفشهای معمولی فاقد ارزش کیفی و بهداشتی است . این پای پوش قدیمی که روزگاری بخصوص در فصل تابستان مورد استفاده قرار می گرفت در سالهای اخیر به سبب رواج کفشهای ماشینی و جایگزین شدن آن در اکثر مناطق استان رونق و اعتبار دیرین خود را از دست داده و صنعتگران شاغل نیز به علت کمی درآمد و کاهش تقاضا در این رشته به مشاغل دیگری روی آورده اند . در حدود 80 سال قبل گیوه بافی جهت استفاده شخصی در اکثر قریب به اتفاق روستاهای استان به صورت ابتدایی وجود داشته است که در حال حاضر به طور کلی از بین رفته است ولی در سطح استان همدان هم اکنون چهار روستا با اسامی ذیل تولید رویه گیوه را توسط خواهران به عنوان یکی از مشاغل موجود در روستا اختیار کرده اند . ولی مهمترین مرکز تولید کننده گیوه در استان همدان روستای دهفول نهاوند است و باید گفت : پس از کشاورزی و دامداری که از رونق خوبی برخوردار است ، گیوه بافی سومین منبع درآمد اهالی است و تقریباً تمام زنان و دختران در این روستا با گیوه بافی آشنایی دارند .

 

قالیبافی : قالیبافی در سطح کشور به واسطه دوام و استحکام آن مشهور است ولی به نظر می رسد قالیبافی در استان مذکور از پیشینه ای طولانی برخوردار نباشد برای صحبت در این زمینه تنها از یک مدرک مستند می توان کمک گرفت و آن نوشته های سیسیل ادواردز نویسنده کتاب قالی ایران است و نوشته است :" صنعت قالیبافی در شهر همدان در قرن اخیر پیشرفت کرده است . هیچ مدرکی مشعر بر این که این حرفه قبل از سال 1912 م برابر با 1291هجری شمسی در این ناحیه وجود داشته در دست نیست . بدون تردید هنگامی که در سال 1912 م (1291 ه . ش ) بار اول از این شهر دیدن کردم حتی یک دستگاه قالیبافی در این شهر وجود نداشت . در سال 1912 م (1291 ه . ش ) در خانه ای که به این منظور اجاره شده بود ، هشت دستگاه قالیبافی به کار افتاد و بدین ترتیب اولین کارگاه قالیبافی همدان شروع به کار کرد ." اهمیت قالیبافی استان همدان از این نظر است که میزان محصول قالیچه های ارزان و متوسط آن بیشتر از سایر نواحی قالیبافی است . نقشهای قالی که در همدان جهت بافت استفاده می کردند ، بغیر از چند تایی که نقشه کشهای همدانی طراحی می کردند ، اغلب متعلق به شهر های دیگر بود و خود شهر همدان نقشه بخصوص ندارد . نقشه های رایجی که قالیبافان همدان از آن استفاده می کردند عبارت بودند از : خاتم شیرازی ، اصفهان ، جوزان ، اژدر ، دست دلبر ، شکاری ، ماهی و ... که نقشه ماهی با طراحی های گوناگون بیشتر از همه بافته می شود . به هر حال یکی از صنایع دستی پررونق و معروف و مشهور همدان از قدیم تا کنون قالی بافی بوده است . قالی همدان از جهت نوع جنس و مقاومت و رتبه در ایران جایگاه سوم را دارد ..

 

سفال لاله جین : یکی از صنایع دستی مهم درایران ، سفالگری است که در برخی شهرهای کشور بویژه درشهرستان لاله جین در استان همدان از موقعیت مناسبی برخوردار است . این استان از مناطقی است که فرآورده های دستی آن از شهرتی بسزا در سطح کشور برخوردار است و حتی برخی از صنایع دستی آن مانند صنعت سفالگری اهمیت صادراتی و جهانی دارد . این نوع صنایع دستی ، علاوه بر جنبه مصرفی ، از ویژگی های هنری برخوردار است که به صورت طرح ها ، نقش ها و رنگ های گوناگون متجلی می شوند . برجسته ترین صنعت دستی استان ، سفالگری و سرامیک سازی است که مرکز عمده آن شهر لاله جین در فاصله 20 کیلومتری همدان است . پیشینه سفال سازی در لاله جین به گفته افراد بومی بیش از 900 سال برآورد شده و به عنوان مرکز تولید سفال و سرامیک خاورمیانه شناخته شده است . کلمه لاله جین به نظر بومیان منطقه به دو دلیل برروی این شهر گذاشته شده است ، یکی این که به دلیل وجود دشت های پر از لاله وحشی در جای جای این شهر کوچک نام لاله چین را برای آن انتخاب کرده اند و دیگری این که چون برخی افراد معتقدند بعد از حمله قوم مغول به ایران ، برخی از مردان این منطقه به اسارت برده شده و در کشور چین هنر سفالگری را آموخته و به منطقه کنونی آورده اند ، این اسم انتخاب شده است که در ابتدا به " لعل چین " و بعد به " لعل جین" و در حال حاضر هم به " لاله جین" معروف شده است . سفالگری و سفال سازی آنقدر با زندگی مردم این شهرستان آمیخته است که از نزدیک به یک هزار سال پیش تاکنون بچه ها بازی های کودکانه ، پسران نوجوان دوره کارآموزی و مردان جوان و بزرگسالان دوران کسب و کار خود را در کارگاه های سفال سازی می گذرانند . اوضاع مطلوب این حرفه کهن در شهرستان لاله جین موجب شده است که حتی یک نفر بیکار در این شهرستان وجود نداشته باشد . 85 درصد از جمعیت 20 هزار نفری این شهرستان در کارگاه های سفال سازی و شغل های جنبی آن مشغول به کار هستند . تعداد کارگاه های سفال سازی لاله جین ، 45 سال پیش، فقط 50 کارگاه بوده که این تعداد در سال 1355 به 110 کارگاه و اینک به بیش از 900 کارگاه رسیده است و در حال حاضر ، بسیاری از اهالی لاله جین در سنین مختلف ، به این رشته اشتغال دارند ، به طوری که بالاترین درصد اشتغال استان همدان ( 3/87 درصد ) به این شهرستان اختصاص دارد . از100 درصد افراد شاغل در لاله جین ،7/32 درصد به کار سفال سازی ، 5/26 درصد به شغل فروشندگی و واسطه گری خرید ظروف سفالی از کارگاهها و توزیع در دیگر شهرستان ها مشغول اند . سفالینه های تولیدی شهر لاله جین به دلیل کیفیت بالا و برخورداری از طراحی و نقاشی منحصر به فرد ، علاقه مندان پر و پا قرص بیشماری در همه نقاط کشور دارد و برخی از کالاهای خاص که اغلب به سفارش خریداران تهیه می شود به صورت جزئی و کلی به خارج از کشور بویژه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صادر می شود . یکی از دلایل ماندگاری این صنعت در شهر لاله جین، وجود خاک رس بسیار مرغوب دراین شهرستان است . این ویژگی به این دلیل که خاک رس شهر لاله جین از شکل پذیری و چسبندگی بالایی برخوردار است و به دلیل ناخالصی پائین، برای ساخت بدنه و مجسمه کاربرد دارد . شهر لاله جین بهار و تابستان ، به ویژه ایام نوروز ، زیبایی این شهر و استان کوهستانی همدان را دوچندان کرده است و با تحفه ای خاطره انگیز گردشگران و میهمانان را به سوی دیارشان بدرقه می کند


سنگ : برخورداری استان از معادن سنگ های مختلف از جمله گرانیت ، کوارتز ، فلدسپا ، میکا و ... در استان و همچنین وجود کارگاههای ساخت انواع تندیسهای سنگی ، حکاکی بر روی سنگ ، حجاری ، تراش و مات کاری روی سنگ ، تراش سنگها ی قیمتی و نیمه قیمتی همینطور آثار تاریخی بر جای مانده از پیشینیان چون گنج نامه ، شیر سنگی و ... که می توان به عنوان پیشینه این هنر در استان از آنها یاد کرد

تابلوفرش : بافت تابلوهای نفیس با طرحهایی از مناظر ، تصویر شخصیتها ، اماکن تاریخی ، فرهنگی با استفاده از الیاف پشم مرغوب و ابریشم الوان توسط هنرمندان قالیباف که در اکثر نقاط استان بخصوص شهرستانهی ملایر ، همدان و کبودرآهنگ رواج دارد .

مروار بافی : بافت انواع سبد های زیبا از چوب مروار که بیشتر در شهرستان ملایر رواج دارد . چوب مروار در مزارع برخی از روستاها کشت می شود . نوع چوب مروار این مناطق از بهترین نوع ، بدون شاخه های اضافی و گره می باشد . محصولات تولیدی شامل انواع سبد ، گلدان ، مبلمان ، میز و صندلی و دهها نمونه دیگر است .

سبد بافی : بافت انواع سبد برای ظروف و گلدانها که بسیار ظریف با استفاده از ساقه گندم به شکل هنرمندانه ای صورت می پذیرد .

ساز سنتی : ساخت انواع سازهای سنتی از قبیل سه تار ، سنتور ، دف و ... از چوب های مخصوص به روش سنتی می باشد که بیشترین کارگاهها در شهرستان همدان و تعدادی نیز در سایر شهرستانهای استان وجود دارد .

کاشی کتیبه (هفت رنگ) : این نوع کاشی که به روش سنتی با طرحها و نقوش بسیار زیبا تولید می شود، برای دیوارها و بقاع متبرکه ، مساجد ، اماکن زیارتی ، سر درب ادارات ، اماکن فرهنگی و ... استفاده می شود. تولید این نوع کاشی در شهر همدان و لالجین رواج دارد .

منبت کاری روی چوب : تابلو هایی از برش های بسیار ظریف از چوب انجام و سپس آیات قرآنی ، شعر و... به خط نسخ ، نستعلیق و شکسته با حاشیه هایی زیبا کنار هم قرار گرفته و تابلو هایی نفیس مشبک را تشکیل می دهند . این هنر در اکثر نقاط استان متداول است .

معرق چوب : تولیدات این هنر از کنار هم قرار دادن برش های بسیار ظریف و نازک از انواع چوبهای تزئینی ، صدف ، عاج و ... در قالب طرحها و تابلو های نقاشی مینیاتور بسیار نفیس در اغلب نقاط استان بخصوص ملایر ، تویسرکان ، نهاوند و همدان رواج دارد و به وجود می آید .

مسگری : ساخت انواع ظروف مسی با استفاده از ورقه های مسی و یا پوشش بدنه ظروف با آلیاژی از قلع و روی برای جلا وزیبایی که تولیدات آن معمولاً شامل انواع دیگ ، کاسه ، بشقاب ، ظروف آشپزخانه و ... می باشد که در قدیم الایام بازار مسگرهای همدان یکی از بازارهای پر رونق و اصلی این رشته محسوب می شد .

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد